توهم دانش چیست ؟
توهم دانش:جمله ای منسوب به استیون هاوکینگ دانشمند بریتانیایی هست که میگوید :
“بزرگترین دشمن انسان جهل نیست ،بلکه توهم دانش است”
توهم دانش چیست؟
احتمالا افرادی را دیده اید که با خواندن چند مطلب در شبکه های اجتماعی یا جملات کوتاه فلسفی یا یک مطلب کوتاه در مورد موضوعی خاص احساس میکنند که
در آن زمینه متخصص هستند. و به راحتی به خود اجازه ی اظهار نظر کردن و راهکار دادن به دیگران را می دهند.
در حالیکه واقعیت این است که آنها توهم دانش دارند و یک دانش سطحی دارند و اصلا متخصص نیستند و تنها توهم تخصص را دارند.
تجربه من از توهم دانایی:
من هم بارها در این دام افتاده ام و توهم این را داشته ام که چون فلان کتاب را خوانده ام پس میتوانم اظهار نظر کنم و همه چیز را میدانم
و لازم نیست چیز جدیدی به دانسته هایم اضافه کنم .
بعضا روی یک سری از دانسته هایم تعصب داشتم و فکر میکردم که حقیقت مطلق را میدانم .
اما از وقتی با مقوله توهم دانایی یا توهم دانش آشنا شدم فهمیدم که چقدر به دانسته هایم
مطمئن بودم . البته ویژگی توهم دانش همین است که خود شخص به رفتارش آگاه نیست
و نقطه ی کور خودش را نمیبیند.
سطحی بودن:
دانش تلگرامی یا دانش اینستاگرامی اسمی هست که برای این توهم دانایی می‌گذارند،
مثلاً بعضی‌ها عضو چند صفحه اینستاگرام تربیت فرزند یا روانشناسی میشوند و با خواندن مطالب
آن با خودشان فکر میکنند که همه اطلاعات لازم در آن زمینه را به دست آورده اند.
در ارتباطات خود میتوانند سنگ تمام بگذارند و برای والدگری و… نیازی به مشاور و
آموزش بیشتر ندارند.
یا در یک پیج تحلیل بورس و بازار سکه و ارز عضو میشوند و فکر میکنند دیگر
نیازی به یادگیری بیشتر ندارند و میتوانند روند بازار را پیش بینی کنند.و حتی برای
خرید سهام به دیگران مشاوره میدهند و چون توهم این را دارند که خودشان بر همه
چیزمسلط هستند،از هیچ متخصصی هم کمک نمیگیرند.
چرا افراد دجار توهم دانش رشد نمیکنند؟
چون بسیاری از این افراد حس میکنند که به دانستن بیشتر نیاز ندارند پس
پیشرفتی هم نخواهند داشت. در این مرحله درجا میزنند و رشد نمیکنند،اما از یک جا به
بعد سقوط از توهم دانایی رخ میدهد و بعد علم و دانش واقعی در انسانها ایجاد میشود.
مفهوم توهم دانش
شاید بهترین تعریف این جمله باشد :
اگر بدون گذراندن پیش‌نیازها، بدون تحمل سختی و صرف وقت زیاد
احساس کردیم مفهومی علمی را درک کرده‌ایم، باید بدانیم به احتمال زیاد
دچار توهم دانش شده‌ایم…
نشانه های توهم دانش :
برای توهم دانایی علائمی هست که میتوانیم در صورت مشاهده
آن در خودمان یا دیگران متوجه این عارضه شویم:
- من خودم همه ی اینها را میدانستم، نیازی به گفتن شما نبود !!ا
- با خواندن این مطلب چیزی به دانسته هایم اضافه نشد و دستاوردی برایم نداشت.
- با شرکت در این کلاس چیزی به دانشم اضافه نشد!
- مطالب جدیدی در آموزشها نیست و تکراری اند
- این درست نیست!! او اشتباه میکند!
علت توهم دانش چیست ؟
امروزه افرادی که در یک زمینه اطلاعات اندک دارند بیشتر در دام توهم دانایی گرفتارند .
همچنین صفحات مجازی انسانها را به سمت سطحی شدن میکشاند.
مغر و دانایی
لازم به ذکر است که دانایی از جمله مواردی است که منجر به ترشح دوپامین
در مغز ما میشود ، دوپامین همان هورمون لذت است و با ترشح آن ما احساس لذت میکنیم.
یعنی وقتی ما چیزی را میدانیم که فکر میکنیم دیگران نمیدانند بخاطر این هورمون دوپامین،
لذت میبریم. یکی از دلایل مغز برای ترشح دوپامین این است که ما چیزی را میدانیم
یا اینکه فکر کنیم میدانیم.
مثلا تصور کنید در یک آزمون که متقاضیان زیادی داشته است فقط شما تنها فردی هستید که قبول شده است !! لذت میبرید و احساس رضایت دارید .
یا اینکه یک وسیله به تعمیر نیاز داشته باشد و شما بتوانید ؟
آن را تعمیر کنید و پس از تعمیر آن دیگران از شما تعریف کنند ،حتما احساس لذت دارید.
در کل ما انسانها از احساس دانستن لذت میبریم و برای همین در ما توهم دانایی شکل میگیرد.
انسانها با همان دانش اندک خود در دام توهم دانش دست و پا میزنند و متعصبانه
و بدون داشتن دلیل و استراتژی در همه ی مسائل فیلسوف گونه نظر میدهند
و برای حرفهایشان هم هیچ استدلالی ندارند.
دیدگاهتان را بنویسید